|
Żołnierze Legionu Puławskiego z ówczesnym chorążym Sołtanem na czele w Puławach, luty 1915 r.
Z
inicjatywy Romana Dmowskiego przewodniczącego Komitetu Narodowego
Polskiego przy poparciu środowisk politycznych prorosyjskich,zaczęły
formować się polskie oddziały ochotnicze, które wcielone zostały do
korpusów rosyjskich i brały czynny udział w walce przeciwko Niemcom i
Austro-Węgrom. Pierwsze takie oddziały formowały się w Brześciu i
Chełmie, a także w Puławach. Oddział sformowany w Puławach przyjął nazwę
Legionu Puławskiego.
Generałowie Edmund Świdziński, Piotr Szymanowski, Ludomir Stępowski i pułkownik Reutt
Na
początku grudnia do Puław przybyło około 40 ochotników(z Brześcia) i 30
zwerbowanych w Chełmie, którzy razem z ochotnikami przebywającymi już w
Puławach utworzyli I kompanię, dowódcą został kapitan Aleksander Maciejowski.
13 stycznia1915 roku z upoważnienia Komitetu Narodowego
Polskiego,organizację struktur legionów przejął Komitet Organizacyjny,
na którego czele stanął generał piechoty Edmund Świdziński, ponadto w
skład Komitetu wchodzili gen. ppor. Ludwik Stępowski i gen ppor. Piotr
Szymanowski oraz osoby cywilne - Zygmunt Balicki, Konstanty hr. Broel,
Antoni Sadzewicz oraz Witold Ostoja Gorczyński, który w sztabie armii
rosyjskiej w Baranowiczach uzyskał zezwolenie na prowadzenie werbunku, a
wkrótce otrzymał nominację na Naczelnika.
Biuro werbunkowe Legionu przy ulicy Marszałkowskiej 139 w Warszawie
Biuro werbunkowe pułku ułanów przy ulicy Siennej 2 w Warszawie
Pierwszy batalion ochotników Legionu Puławskiego w Nowo-Aleksandrii (Puławach)
Legioniści w Puławach
Dowódcą
I Legionu Puławskiego został mianowany 17 stycznia 1915 roku ppłk.
Antoni Reutt. Podjęto również decyzję o sformowaniu drugiego legionu w
Lublinie, do którego 4 lutego 1915 roku generał Świdziński skierował
800 zwerbowanych ochotników, oraz o utworzeniu dwóch szwadronów ułanów w
Krępie i Ksawerynowie pod Maciejowicami gdzie skierowano około 300
ochotników. Stanowisko władz rosyjskich, nie było zbyt przychylne
formowaniu legionów przez co przechodziły one różne fazy organizacyjne, włącznie do przeformowania ich w formacje pospolitego ruszenia, czemu towarzyszyła zmiana nazw: Legion Puławski przemianowano na 739 Drużynę Nowoaleksandryjską, Legion
Lubelski na 740 Drużynę Lubelską. Dwa nowo utworzone szwadrony ułanów
otrzymały nazwy 104 i 105 Konnych Sotni Pospolitego Ruszenia. 27 marca
1915 r. rozwiązano Komitet Organizacji Legionów Polskich ,w jego miejsce
powstał LIX sztab Brygady Pospolitego Ruszenia, której dowódcą został
Piotr Szymanowski.
Dowództwu Brygady
podlegał II Legion Polski(740 Drużyna Lubelska) i dwa szwadrony
ułanów(104 i 105 Konne Sotnie Pospolitego Ruszenia). Żywot brygady był
jednak krótki.20 lipca 1915 roku, została rozwiązana a strzelcami 740
Drużyny Lubelskiej uzupełniono szeregi Legionu Puławskiego, który od
marca znajdował się na froncie w składzie rosyjskiego korpusu
grenadierów moskiewskich gen. Mrozowskiego i tym samym nie wchodził w
skład LIX Brygady Pospolitego Ruszenia.
Nauka strzelania pierwszego batalionu Legionu Puławskiego w Nowo-Aleksandrii (Puławach)
W skład Legionu Puławskiego wchodziły cztery kompanie strzelców, pluton ułanów, pluton karabinów maszynowych pluton łączności i pododdział służby sanitarnej. Legion Puławski wziął udział w kilkunastu bitwach w 1915 roku:
19 maja - pod Pakosławiem (ranny został płk. Reutt i dowództwo po nim objął płk.Rządkowski).
16 czerwca - pod Michałowem,
17 lipca - pod Władysławowem,
21 lipca - pod Kotliną Chechelską,
22 lipca - pod Górą Puławską,
14 sierpnia - pod Karczówką,
20 sierpnia - pod Nurcem,
23 sierpnia - pod Opoką,
5 września - pod Izabelinem,
9 września - pod Zelwą.
W
bitwach tych Legion Puławski poniósł ogromne straty w
zabitych(425 ludzi) i rannych(1.016 ludzi) co stanowiło 92 % stanów
osobowych.
Legion
został zlikwidowany w październiku 1915 roku, a część legionistów
została wcielona do Brygady Strzelców Polskich(Korpusy Wschodnie). Dwa
szwadrony Ułanów Polskich przy Legionie były w 1916 roku przekształcone
wpierw na Dywizjon Ułanów a potem na 1 Pułk Ułanów Polskich. Po bitwie i
szarży tego pułku pod Krechowcami, pułk zyskał przydomek ,,Krechowiecki,,.
Relacja z bitwy pod Pakosławiem:
,,Ok.
godz 21-ej zaczęły posuwać się kompanie przez trzęsawiska. Zbliżywszy
się na odległość kilkudziesięciu kroków do niemieckich okopów legioniści
poderwali się do szturmu. Straty były znaczne, zwiększone używaniem
przez Niemców kul eksplodujących(dum-dum).
Dwa
przodujące plutony, prowadzone przez chorążego Pawłowskiego, przebyły bez
strzału druty kolczaste i uderzyły na bagnety, zdobywając pobliski
odcinek okopów. Padł chorąży Pawłowski, a plutony straciwszy trzy czwarte
swego składu, wycofały się. Wówczas ppłk. A. Reutt poprowadził do boju
4-tą kompanię. Czterokrotne ataki załamały się z wielkimi stratami,
podczas gdy Niemców wciąż przybywało. Widząc beznadziejność dalszej
walki d-ca Legionu, wydał rozkaz do odwrotu, lecz żołnierze, zagrzani
bojem, pałając pragnieniem zwycięstwa, prosili aby raczej pozwolono im
umrzeć. Wreszcie zaczęli się wycofywać pod ogniem nieprzyjaciela. W boju
tym straty wynosiły: 42 zabitych, 60 rannych i 11 przepadłych bez
wieści. Dzielnie spisali się sanitariusze i telefoniści, okupując swe
poświęcenie ofiarą z 4 zabitych.
Prócz chorążego Pawłowskiego zginęli: plut. Mieczysław Moczydłowski, Tadeusz Dąbrowski, L. Bayer, L. Petrakowski i wielu innych,,.
Żołnierz Polski Nr.40 1931 r.
|
